وعده‌های بی‌پشتوانه اگرچه از دیرباز آفت مدیریت در کشور ما بوده اما اصرار بر امیدوار کردن جامعه نسبت به دستاوردهای برجام طی دو سال اخیر توجیهی برای برخی مسئولان فراهم کرده‌است تا در دادن چنین وعده‌هایی دست‌ودل بازی بیشتری بخرج دهند آن هم بدون توجه به پیامدهای عملی‌نشدن آن‌ها.
یکی از نمونه‌های اخیر این قبیل وعده‌ها، اعلام عجولانه خبر “اتصال سوئیچ کارت‌های بانکی ایران و روسیه” بود. انتشار مصاحبه‌ای با مدیرکل نظام‌های پرداخت بانک‌مرکزی در این مورد بهانه‌ای شد برای مرور سابقه این وعده و سخنان و تاریخ‌های متفاوت و متناقضی که مسئولان برای اجرایی شدن این اتصال طی چند ماه گذشته به مردم داده‌اند.
اولین خبر؛ صرف فعل ماضی به جای آینده!
سایت بانک‌مرکزی در ۲۷ اردیبهشت ماه گذشته برای اولین بار خبری در این باره منتشر کرد آن هم با عنوان پرطمطراق “تداوم گسترش ارتباطات بانکی بین‌المللی؛ سوئیچ کارت‌های بانکی ایران و روسیه متصل شد”. در ادامه اما خواهیم دید که سایت بانک‌مرکزی آنچنان در انتشار این خبر عجله بخرج داده‌است که آنچه را که منطقا مدت‌ها بعد قرار است اتفاق بیفتد با فعل ماضی “شد” منتشر کرد!
در ادامه این خبر اما سعی شده قدری ضرب این تیتر هیجان‌انگیز گرفته شود و تصریح شده‌است که “کلید اتصال سوییچ کارت‌های بانکی ایران و روسیه در ادامه گسترش ارتباطات بانکی در سطح بین‌المللی، زده شد و بر اساس آخرین اخبار، هموطنان دارای کارت‌های شتابی و همچنین دارندگان کارت‌های روسی از اواخر مردادماه سال جاری می‌توانند از خودپردازهای دو کشور و در فاز بعد، از سایر درگاه‌های پذیرش به صورت مشترک استفاده کنند”.
۲۲ مهر؛ پس از ۵ ماه بی‌خبری
از ۲۷ اردیبهشت تا ۲۲ مهر ماه یعنی حدود ۵ ماه اما خبر قابل توجهی در این زمینه منتشر نشد. اگرچه سایت بانک‌مرکزی همان ۵ ماه قبل از انجام تمام تست‌های لازم خبر داده و زمان نهایی اجرایی شدن این اتصال را مرداد ماه اعلام کرده‌بود اما انتشار خبری با عنوان “شرکت BPC روسیه و خدمات انفورماتیک شبکه پرداخت ایران را به جهان متصل می‌کنند” بهانه‌ای شد تا مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک اشاره‌ای هم به موضوع اتصال سوییچ بانکی ایران و روسیه داشته‌باشد. سیدابوطالب نجفی در جریان مراسم انعقاد قرارداد با شرکتی روسی برای ایجاد شبکه پرداخت مشترک “از اتصال کارت‌های شتابی ایران به کارت‌خوان‌های روسیه تا سه ماه آینده خبر داد” یعنی اواخر دی ماه. یعنی تا اینجای کار آنچه روابط‌عمومی بانک‌مرکزی مرداد ماه از اجرایی‌شدن آن خبر داده‌بود به گفته مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک در دی ماه عملیاتی خواهدشد!
نجفی چندی بعد در گفت‌‌گو با خبرگزاری ایبِنا در این باره توضیحات بیشتری داد؛ به گفته او “در این مرحله قرار است سوئیچ فعلی شبکه شتاب کشور با سوئیچ میر روسیه ارتباط برقرار کند و در فاز اول نیز این ارتباط بر روی درگاه‌های ATM برقرار می‌شود. اتصال سوئیچ ایران با میر روسیه در دو الی سه ماه دیگر عملیاتی می‌شود بدین معنی که با روس‌ها به این توافق رسیدیم که در فاز اول کارت‌های شتابی ایران بر روی خودپردازهای روسیه و کارت‌های روسیه نیز بر روی خودپردازهای ایران پذیرش شوند”.
رییس‌کل و تاریخی جدید، از مرداد تا آذر
ولی‌اله سیف رییس‌کل بانک‌مرکزی ۱۱ آذرماه مهمان برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری صداوسیما بود. از جمله مطالبی که سیف در آن برنامه درباره‌اش صحبت کرد، “اتصال سوئیچ کارت‌های بانکی روسیه و ایران از ۱۰ دسامبر” یعنی ۱۹ آذرماه بود.
وی از مذاکره برای امضای پیمان‌های پولی با روسیه، برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس و جمهوری آذربایجان خبر داد و گفت “مذاکراتی را با روسیه، ترکیه، پاکستان برخی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس آغاز کرده‌ایم تا سوئیچ کارت‌های بانکی‌مان به یکدیگر متصل شوند”. سیف تصریح کرد “اتصال کارت‌های بانکی ایران و روسیه از دهم دسامبر (۱۹ آذر) اجرایی می‌شود”.
۴ دی؛ آب پاکی روی یک وعده چندین ماه
چند روز قبل اما مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک‌مرکزی در گفت‌‌وگویی با ستاد خبری همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت توضیحاتی درباره روند اتصال سوییچ بانکی ایران و روسیه داد که آب پاکی را روی تمام وعده‌های قبلی ریخت؛ داود محمدبیگی گفت “خوشبختانه در بحث فنی اقدامات خوبی انجام شده‌است. تست‌ها در این حوزه در حال انجام است البته در یکی دو ماه اخیر مقداری از سرعت، تست‌ها به دلیل مباحث حقوقی کاسته شده‌است البته هر ارتباطی بخواهد انجام شود باید قراردادی بین دو کشور و بانک‌های مرکزی منعقد شود”.
این سخنان یعنی اطلاعات منتشر شده بر روی سایت بانک‌مرکزی در اردیبهشت ماه که از اتمام تست‌ها خبر داده‌بود، در خوش‌بینانه‌ترین حالت اشتباه بوده‌است چرا که محمدبیگی از ادامه تست‌ها خبر داده تازه به صورت کُند.
علت کندی تست‌ها هم در نوع خود جالب است؛ به گفته مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک‌مرکزی “هر ارتباطی بخواهد انجام شود باید قراردادی بین دو کشور و بانک‌های مرکزی منعقد شود” و این یعنی هنوز قراردادی منعقد نشده‌است که باز هم به گفته همین مقام مسئول “این امر به دلیل مباحث حقوقی تا کنون انجام نشده است چراکه تا زمانی که قرارداد منعقد نشود، طرف روس برای عملیاتی شدن آن مشکلاتی را بیان کرده است”.
محمدبیگی در این گفت‌وگو هیچ زمانی برای حل مشکلات حقوقی و اتصال سوییچ‌هااعلام نکرده‌است.
*******
هدف از کنار هم قراردادن این اخبار و تلاش برای نشان‌دادن بی‌دقتی مسئولان در ارائه اطلاعات به جامعه قطعا نادیده گرفتن دستاوردهای برجام و تلاش‌های انجام گرفته نیست اما باید به این مهم نیز توجه داشت که مسئولیت و کارکرد رسانه‌ها دقیقا توجه به همین نکات و انذار مسئولان از بی‌دقتی در مواجهه با افکارعمومی است. مسئولان در کشور ما باید بیشتر به این مسئله توجه داشته باشند که میان امید دادن به مردم و پروپاگاندا یا اطلاع‌رسانی هیجانی و کم‌دقت، مرز باریکی است که اگر از سوی آنان به هر دلیل و علتی رعایت نشود، این مسئولیت رسانه‌ها است که جامعه را از واقعیت‌ها آگاه کنند.
