به گزارش حکاک، ضرورت تغییر در شعب بانک‌ها و مهم‌تر از آن تحول نگرش به بانکداری شعبه‌محور از جمله مقولاتی است که بانک‌های بزرگ دنیا سال‌هاست به عنوان پی‌برده‌اند و اقدامات فراوانی نیز برای تحقق این ضرورت انجام داده‌اند.
در ایران نیز همراستا با گسترش و افزایش خدمات بانکداری و پرداخت الکترونیک که به مدد رایگان بودن، طی سال‌های اخیر با اقبال فراوانی از سوی کاربران مواجه شده، موضوع تحول شعب در کانون توجه بانکدارها قرار گرفته‌است.
عدم تعادل میان هزینه‌ها و درآمدها در شبکه بانکی کشور که از یک سو معلول تغییر در تناسب درآمد- هزینه واسطه‌گری مالی به عنوان اصلی‌ترین مدل کسب‌وکار بانک‌های ایرانی است و از سوی دیگر پیامد ساختار معیوب نظام کارمزدی در کشور ما است، بانک‌ها را دچار عدم تعادل غیر قابل مدیریتی در درآمدها و هزینه‌ها کرده‌است. در چنین شرایطی طبیعی است که کاستن از هزینه‌ها به راهبرد اصلی شبکه بانکی تبدیل شده‌است. از میان هزینه‌ها هم هزینه‌های شعبه‌داری از جمله اولویت‌هایی است که مدیران به سراغ آن رفته‌اند یا دستکم تلاش می‌کنند با توجه ویژه‌ای به این مقوله، در این مسیر گام بردارند. هرچند بنظرنمی‌رسد فضای حاکم بر نظام و شبکه بانکی ایران به این راحتی‌ها امکان ایجاد اصلاحات اثرگذار را در این حوزه بدهد چنانکه طی دو دهه اخیر و با وجود هزینه‌های سنگینی که بانک‌ها در بخش فناوری اطلاعات انجا داده‌اند، تغییر معناداری در هزینه‌های مربوط به خدمات فیزیکی شاهد نبوده‌ایم.
یک شعبه بانک برای چند ایرانی؟
تحقیقی در معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران از آمارهای بانک‌جهانی نشان‌می‌دهد که در سال ۲۰۱۶ به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال در جهان، ۱۲٫۵ شعبه بانک تجاری وجود داشته است. این در حالی است که در همین بازه تعداد شعب بانکی ایران، ۳۱٫۳ به ازای هر صد هزار نفر گزارش شده است که تقریباً بیش از دو برابر متوسط منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) و همچنین کشورهای با درامد متوسط بالا که ایران نیز از حیث درآمدی در این گروه طبقه‌بندی می‌شود، است. به عنوان مثال متوسط تعداد شعبات بانک‌های تجاری در کشور ترکیه ۱۸٫۱ ازای هر صد هزار نفر و در کشور چین ۸٫۸ به ازای هر صد هزار نفر است.
بانک مرکزی نیز در آمارهای اخیری که از تعداد شعبات بانکی ایران منتشر کرده، تعداد کل شعبات بانکی داخل کشور شامل بانک‌های دولتی و بانک‌های غیر دولتی را در خرداد ماه سال ۹۷ را ۲۰ هزار و ۵۹۸ شعبه و تعداد شعبات بانکی داخل و خارج از کشور را ۲۰ هزار و ۶۴۶ شعبه گزارش کرده است. با توجه به این آمارها، متوسط تعداد شعبات بانکی داخل کشور به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال حدود ۲۹ شعبه خواهد بود که تقریباً نزدیک به رقم گزارش شده توسط بانک جهانی است.
این در حالی است که بنابر آماری که در سال ۹۴ بر اساس گزارش سال ۲۰۱۳ صندوق بین‌المللی پول منتشر شده، در آن مقطع حدود ۲۱ هزار شعبه بانک در کشور فعالیت می‌کردند.
در این باره بخوانید:
بانکداری الکترونیک در ایران چه تأثیری بر تعداد و هزینه‌های شعب گذاشته‌است؟
نرخ رشد تراکنش‌های سه سامانه الکترونیک پرداخت کشور طی چهار سال اخیر
آیا بانک‌های ایرانی مار در آستین پرورش می‌دهند؟
بنابر این آمار در مقطع زمانی مورد اشاره به ازای هر ۳۶۵۰ ایرانی یک شعبه فعال وجود داشت. این تعداد شعبه در مقایسه با متوسط تعداد شعب بانک‌ها در کشورهای توسعه‌یافته چندان نامتعادل نبود؛ در فرانسه به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر حدود ۳۷.۵ شعبه بانکی وجود داشت و در عربستان برای هر ۱۰۰ هزار نفر ۸.۸ ، سنگاپور ۱۰ و یا ترکیه ۱۹.۸ شعبه.
چند شعبه کمتر تا استانداردهای جهانی؟
در چنین شرایطی ایران برای رسیدن به متوسط جهانی تعداد شعبات بانکی به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، باید تعداد شعبات بانکی خود را به ۸۸۶۸ شعبه برساند که به عبارتی دیگر مستلزم حذف ۱۱ هزار و ۷۳۰ شعبه بانکی در کشور است. ایران برای رسیدن به متوسط تعداد شعبات بانکی منطقه منا به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، باید تعداد شعبات بانکی خود را به ۱۰۴۲۹ شعبه برساند که به عبارتی دیگر مستلزم حذف ۱۰ هزار و ۱۶۹ شعبه بانکی در کشور است.
همچنین برای رسیدن به متوسط تعداد شعبات بانکی به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، در کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط، باید تعداد شعبات بانکی به ۱۰ و ۷۱۳ شعبه برسد که به عبارتی دیگر مستلزم حذف ۹ هزار و ۸۸۵ شعبه بانکی در کشور است.
