وزیر صنعت‌معدن‌تجارت از تدوین بسته سیاستی جدیدی برای کارت اعتباری خبر داده‌است. به گفته شریعتمداری “جلسات مختلفی با نظام بانکی و شورای پول و اعتبار برای استفاده از کارت های اعتباری به سبک کشورهای توسعه یافته داشتیم، بسته قابل ابلاغ شورای پول و اعتبار صادر شده و مذاکرات برای حل و فصل نواقص آن در حال انجام است”.

توضیحات رئیس کانون بانک‌های خصوصی درباره توافق بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات کارت اعتباری خرید کالای ایرانی، جزئیات بیشتری از این تلاش را مشخص می‌کند؛ کورش پرویزیان در این باره گفت “در جلساتی که با بانک‌های دولتی و خصوصی در خصوص حمایت از کالای ایرانی داشتیم، مقرر شد بانک‌ها در سیاست‌های اعتباری تسهیلات کارت اعتباری برای خرید کالای ایرانی در نظر بگیرند”.

یکی از مسائلی که به گفته کارشناسان و تولیدکنندگان، عامل شکست طرح‌های کارت اعتباری در دوره‌های گذشته بحساب می‌آید، نرخ سود مربوط به اعتبارات است. مدیرعامل بانک پارسیان در این زمینه هم گفت “براساس قراردادی که بانک با شرکت‌های داخلی منعقد می‌کند، نرخ سود متفاوت خواهد بود به طوری که با تخفیف شرکت داخلی، می‌توان نرخ سود تسهیلات را کمتر از ۱۸ درصد هم تعیین کرد”.

محدودیت در سقف منابع تعیین شده برای اختصاص به کارت‌های اعتباری یکی دیگر از عوامل عدم موفقیت این کارت‌ها در دوره‌های قبلی بود. در این باره هم ظاهرا قرار است محدودیتی در دور تازه توزیع کارت اعتباری وجود نداشته باشد چنانکه پرویزیان تأکید کرده‌است “سقفی برای این طرح تعیین نشده و بانک‌ها متناسب با منابع خود، تسهیلات کارت اعتباری خرید کالا پرداخت می‌کنند”.

رییس کانون بانک‌های خصوصی نیم‌نگاهی نیز به علل شکست طرح کارت اعتباری در دوره‌های گذشته داشت و در این باره گفت “طرح بانک مرکزی اشکالات کوچکی داشت که برای اجرا باید اصلاح شود، به‌گونه‌ای که بانک‌‌ها به عنوان تامین کننده منابع و تولیدکننده کالا بتوانند در دامنه اختیارات تعریف شده‌ای، با یکدیگر توافق کنند”.

مرور نتایج اجرای طرح کارت‌های اعتباری سه رنگ

آنچه پرویزیان از آن به عنوان اشکالات کوچک در طرح بانک‌مرکزی یاد کرده‌، مجموعه‌ای از اشکالات بود که در نهایت به شکست این طرح به فاصله کوتاهی پس از آغاز پر سر و صدای آن منجر شد.

خبرنگار کانال تلگرامی ایران‌حکاک، مهر ماه ۹۵ یعنی حدود یک سال پس از آغاز طرح از دو بانک سپه و ملی تعداد کارت‌های صادرشده را از آن‌ها جویا شد؛ برخلاف پیش‌بینی‌های مسئولان اما مشخص شد که استقبال چندانی از این کارت‌ها نشده‌ بود تا جایی که مجموع کارت‌های توزیع شده در دو بانک ملی و سپه به ۳۰ هزار مورد هم نمی‌رسید.

بنا بر اعلام بانک ملی در پایان مهر ماه ۹۵ از ابتدای طرح توزیع کارت‌های اعتباری خرید کالای ایرانی یعنی آذر ماه سال ۹۴ تا نیمه مهر ماه سال ۹۵ حدود ۸۴ هزار کارت ۱۰ میلیون تومانی صادر کرده بود اما آمار تفکیکی تعدادکارت‌های صادرشده از ابتدای مهر ماه یعنی زمان آغاز توزیع کارت‌های مرابحه سه گانه در مورد هر سه نوع کارت نشان می دهد تنها ۱۰ هزار کارت صادر شده‌بود. بانک سپه نیز در پاسخ به استعلام خبرنگار حکاک تعداد کارت‌های صادرشده را ناچیزتر از آن اعلام کرد که قابل انتشار و اعلام باشد.

وضعیت فعلی کارت‌های اعتباری در بانک‌ها

دور تازه تلاش‌ها برای ترویج استفاده از کارت اعتباری در حالی آغاز شده است که در حال حاضر نسبت این کارت‌ها و تراکنش‌های انجام‌شده با آن‌ها با وجود تجربه دو دوره اعطای کارت اعتباری چه برای خرید کالای ایرانی و چه به صورت عام کاملا شکست خورده‌است.

بنا بر اعلام بولتن آمار پرداخت الکترونیک کشور از شاپرک، از میان بیش از ۹۶ میلیون کارت بانکی تراکنش‌دار در کشور تنها ۷۸ هزار کارت از نوع اعتباری است این یعنی تنها ۸ صدم درصد! تعداد و سهم کارت‌های اعتباری از کل کارت‌های بانکی و تراکنش‌های ثبت شده طی دو سال گذشته کاهش نیز داشته‌است؛ در اسفند ماه سال ۹۵ حدود ۱۰۳ هزار کارت اعتباری دارای تراکنش وجود داشته ۱۳ صدم درصد از کل تراکنش‌های کارت‌های بانکی سهم داشته‌اند. به این ترتیب طی یک سال منتهی به پایان اسفند ماه ۹۶ از تعداد کارت‌های اعتباری دارای تراکنش حدود ۱۵ هزار و از سهم این کارت‌ها در تراکنش‌ها حدود ۵ صدم کاسته شده‌است.

در میان بانک‌ها بیشترین سهم در تراکنش کارت‌های اعتباری  متعلق به بانک‌های ملت، سپه و ملی است. این در حالی است که سهم تراکنش‌های کارت‌های اعتباری در بسیاری از بانک‌های کشور صفر است.