دوشنبه صبح درست همان ساعتی که رییس‌کل بانک‌مرکزی میان عده‌ای از مبلغان و مدافعان افزایش نرخ ارز پشت تریبون هتل اسپیناس‌پالاس در یکی از شمالی‌ترین نقاط تهران از سیاست‌های ارزی خود دفاع می‌کرد، خریداران دلار در قلب پایتخت پشت درهای بسته صف کشیده بودند و صراف‌ها هم قیمت‌ها را از تابلوهای خود پاک می‌کردند. این اتفاق اگرچه به گفته بسیاری از کارشناسان چندان غیرمنتظره نبود و با روش‌هایی که بانک‌مرکزی طی روزهای اخیر برای مدیریت بازار ارز در پیش گرفته‌بود، می‌شد پیش‌بینی کرد که دیر یا زود بازار دوباره ملتهب خواهدشد اما همزمانی آن را با سخنرانی دفاعیه ولی‌اله سیف بدون شک باید پای بدشانسی او گذاشت.
اما چرا بازار ارز پس از چند روزی که با کاهش قیمت ارز روی آرامش دیده‌بود دوباره شاهد تشکیل صف‌های شلوغ پشت درهای صرافی‌ها شد؟
واقعیت این است که کارشناسان و فعالان بازار قبل از این بروز چنین اتفاقاتی را پیش‌بینی کرده‌بودند؛ به اعتقاد آنان استراتژی بانک‌مرکزی برای پایین کشیدن قیمت دلار اشتباه بود چرا که بانک فردای همان روزی که دلار را در صرافی‌های بانکها ۴۸۷۸ تومان به صراف‌ها فروخته بود، قیمت را ۱۰۰ تومان کاهش داد تا بتواند بازار را وارد کانال کاهش کند. این رفتار برای بازار پیام روشنی داشت؛ قیمت‌های جدید از نظر دولت هم واقعی نیست و ادامه نمی‌یابد بنابراین کاهش مقطعی قیمت خواهد بود.
گذشته از این نگاه کلی، ظاهرا علت اصلی ازدحام امروز، توقف عرضه ارز توسط اغلب صرافی‌ها بوده‌است. در واقع بسیاری از صراف‌ها از صبح دوشنبه تمایلی به فروش ارز خصوصا دلار نداشتند و همین مسئله باعث تشکیل صف در معدود صرافی‌هایی شد که دلار و یورو می‌فروختند.
روایت‌ها درباره چرایی توقف فروش ارز توسط صراف‌ها مختلف است؛ برخی می‌گویند بانک‌های توزیع کننده از هفته گذشته هنگام فروش ارز به صراف‌ها تأکید می‌کنند دلار حداکثر با ۱۰ تومان سود باید فروخته شود و اگر حاشیه سود بیشتری از صراف گزار شود، عرضه به آن صراف متوقف خواهدشد. ادامه این شرایط ظاهرا برای صراف‌ها توجیه نداشته و به همین خاطر از امروز تصمیم گرفتند از تحویل یا فروش ارز خودداری کنند.
اگر این ادعا درست باشد می‌توان نتیجه گرفت قیمت خرید و فروش ارز روی تابلوهای صرافی‌ها و قیمت‌هایی که در سامانه سنا وارد می‌شود، نمی‌تواند واقعیت بازار ارز را نشان دهد.
در روایتی دیگر گفته می‌شود سامانه سنا که صراف‌ها برای صدور فاکتور، ملزم به واردکردن قیمت و مشخص خریدار یا فروشنده ارز به آن هستند، امروز قیمت فروش بالاتر از ۴۵۲۰ تومان را نمی‌پذیرفت و پیام خطا می‌داد. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که بنا به گزارشی که کانال بانک بانک‌مرکزی “براساس آخرین اطلاعاتی که رأسا توسط صرافی‌های مجاز به سامانه نظارت ارز (سنا) ارسال و در پایگاه www.sanarate.ir ثبت می‌شود، از ساعت ۰۸:۰۰ الی ۱۸:۰۰ شنبه مورخ ۵ اسفند ماه ۱۳۹۶، نرخ متوسط معاملات نقدی اسعار عمده در صرافی‌های مجاز” قیمت فروش دلار ۴۴۷۵ تومان بوده‌است.
پیگیری‌ها از بانک‌مرکزی تا کنون برای ارزیابی صحت و سقم این روایت‌ها نتیجه‌ای نداشته‌است اما تردیدی نیست هر کدام از این دو روایت‌ها یا هر دوی آن‌ها درست باشند یا اشتباه، این احتمال دور از ذهن نیست اتفاقات امروز دور تازه‌ای از تلاطمات در بازار ارز را به دنبال داشته باشد و اگر بانک‌مرکزی تدبیری برای حل آن نیندیشد، آرامشی که به خاطر آن هزینه‌ای گزاف به شبکه بانکی تحمیل شد، از دست برود.
