به گزارش حکاک، عصر شنبه و پس از آن‌که زمان معمول معاملات ارز پایان یافته بود، سخنان از عبدالناصر همتی، رییس‌کل جدید بانک‌مرکزی منتشر شد که از برنامه مخصوص او برای پایان دادن به بساط رانت ارزی حکایت داشت.
همتی در مراسم معارفه خود گفت”ثبات در مقررات بانکی، حذف رانت ارزی و اعتباری بانکی، پشتیبانی از تولید داخلی، حمایت از صادرات پایدار، حمایت از بازار سرمایه برای جذب نقدینگی و افزایش بهره‌وری منابع مالی از برنامه بانک مرکزی خواهد بود”.
این وعده آقای رییس‌کل ظاهرا به مذاق دلال‌های برگ و ناپیدای ارز خوش نیامد. علاوه بر این از آنجایی که پرس‌وجوها درباره روحیات و مدل کاری همتی آن‌ها را به این نتیجه رسانده‌بود که با آدم سرسخت و محکمی طرف هستند، کمی هم نگران شدند و تصمیم گرفتند تا در همین روزهای نخست، چنگ و دندانی به رییس‌کل جدید نشان‌دهند؛ چنگ و دندانی که به گفته فعالان بازار، افزایش حدود هزار تومانی قیمت دلار محصول آن است.
گذشته از این پیگیری‌های حکاک نشان‌می‌دهد امروز تنها ارزی که به بازار تزریق شده، ارزهای خُرد مسافری و برخی صراف‌ها بوده و تزریق عمده‌ای از مجاری معمول انجام نگرفته‌است. یکی از دلائل این عدم تزریق هم حباب ۳۰۰ تا ۴۰۰ تومانی یورو عنوان می‌شود که طبیعتا تأثیر خود را بر قیمت سایر ارزها از جمله دلار گذاشته‌است.
همه این عوامل اما تنها در صورتی امکان و قدرت اثرگذاری بر بازار را دارند که بسترهای اقتصادی کلان شرایط لازم را فراهم آورده باشند.
همتی در نخستین تحلیل خود درباره علل افزایش قیمت ارز گفته‌است”وضعیت کنونی بازار ارز، محصول ناترازی‌های عمیق ترازنامه نظام بانکی، بی‌تدبیری در استفاده از ابزارهای سیاست پولی و سردرگمی در اعمال سیاست‌های ارزی، عدم کنترل و هدایت جریان نقدینگی، خلق نقدینگی بی‌ضابطه توسط شبکه بانکی و نبود ابزارهای جایگزین مناسب برای دارایی‌هایی مانند ارز و سکه طلا و البته القای جو بدبینی و انتظارات منفی توسط دشمنان با هدف ترسیم آینده‌ای تیره و نامطمئن در ذهن مردم است”.
در این باره بخوانید:
تراز پرداخت‌های سال ۹۶ چه تصویری از آینده نرخ ارز ارائه می‌کند؟
مدیریت تأثیر عوامل غیراقتصادی در نوسان بازار ارز چقدر ممکن است؟
چراغ به دست به دنبال عوامل ناپیدای افزایش قیمت ارز
این نخستین بار نیست که همتی “خلق نقدینگی بی‌ضابطه توسط شبکه بانکی” را به باد انتقاد می‌گیرد و از آن به عنوان علت نابسامانی بازار پول نام می‌برد؛ سه سال قبل زمانی که مدیرعامل بانک ملی ایران بود در مصاحبه‌ای با خبرگزاری خبرآنلاین این چرخه را بروشنی تشریح کرده‌است:
“… نقدینگی دائما در حال افزایش است اما هیچ رد و اثری از این نقدینگی افزایش یافته در بخش واقعی اقتصاد نمی بینیم. همین ناپیدایی هم زمینه طرح این سؤال را فراهم آورده است که نقدینگی ۹۰۰ هزار میلیارد تومانی کجاست؟ این سئوال بارها از ما به عنوان فعالان بانکی پرسیده می‌شود که چرا با وجود افزایش نقدینگی و رسیدن آن به مرز ۹۰۰ هزار میلیارد تومان همچنان کمبود منابع مالی در تمامی بخش‌های اقتصاد مشهود است؟ پاسخ را باید در ساز و کاری جستجو کرد که به سنگین‌تر شدن روز به روز ترازنامه بانک‌ها می‌انجامد. محاسبات بروشنی نشان‌می‌دهد پیش از کاهش نرخ سود سپرده‌ها به ۲۰ درصد هر ماه به طور خودکار حدود ۲ درصد سود برای سپرده‌های بانکی شناسایی و به صاحبان سپرده‌ها پرداخت می‌شد. این سودها مجدداً در قالب سپرده‌های کوتاه‌مدت در بانک‌ها رسوب می‌کند. به عبارت دیگر پایان هر شب یک سمت ترازنامه بانک‌ها به صورت تعهدی و الکترونیکی بدهکار می‌شود و طرف دیگر طلبکار. این یعنی افزایش شبه پول. ماجرا زمانی پیچیده‌تر می‌شود که از طرف دیگر اغلب بدهکاران بانکی به علل مختلفی مانند رکود و… نمی‌توانند تسهیلات دریافتی را باز پرداخت کنند و به این ترتیب طلب یا همان دارایی‌های بانک‌ها مرتباً در ترازنامه افزایش پیدا می‌کند. در واقع تنها اتفاقی که می‌افتد، بزرگ شدن ترازنامه بانک‌ها است بدون اینکه پولی در جامعه رد و بدل شود و تأثیری در بخش واقعی داشته باشد”.
همانطور که گفته شد همتی در زمان بیان این تحلیل، مدیرعامل بانک‌ملی بود و منطقا امکان تأثیرگذاری بر سیاست‌های پولی را نداشت اما اکنون و با انتصاب او به ریاست بانک‌مرکزی می‌توان انتظار داشت تا تصمیماتی در راستای تصحیح شرایط اتخاذ کند. باید منتظر ماند.
