ناملموس بودن افزایش رشد اقتصادی طی چند سال اخیر یکی از بزرگترین مشکلات دولت‌های یازدهم و دوازدهم در ایجاد رضایت برای بدنه جامعه بوده‌است.مردم بدرستی می‌گویند آنچه دولتمردان درباره بهبود شرایط اقتصاد، کاهش بیکاری، مهار تورم و رشد خروج از رکود گزارش می‌دهند برای ما ملموس و مشهود نیست. مسئولان دولتی هم به دلائل گوناگون تا کنون نتوانسته‌اند با زبانی قابل فهم برای عموم مردم، علل این نامشهود بودن را توضیح دهند.
آمارها و مقایسه‌ها اما بخوبی گویای ریشه‌های مشکل هستند؛ محدود ماندن رشد در سطح بنگاه‌های بزرگ صنعتی و توقف حرکت به سمت خروج از رکود از جمله عمده‌ترین موانع تسری رونق به لایه‌های پایین‌تر و مشاهده نشانه‌های امیدبخش در کسب‌وکارهای کوچک است.
بررسی آمارهای منتشرشده از حوزه‌های مختلف صنعتی در نیمه نخست سال جاری بروشنی نشان‌می‌دهد تحرک و رشد همچنان در لایه‌های بالایی متوقف مانده و به “میکرو بنگاه‌ها” راه نیافته است.
بر اساس گزارش بانک‌مرکزی درباره شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در نیمه نخست ۱۳۹۶، چهار فعالیت صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی با سهم ۲۶٫۱۶ درصد، صنایع تولید فلزات اساسی با سهم ۱۹٫۹۸ درصد، صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر با سهم ۱۶٫۳۳ درصد و صنایع تولید محصولات کانی غیرفلزی با سهم ۹٫۴۵ درصد در مجموع حدود ۷۲ درصد از ارزش افزوده کارگاه‌های بزرگ صنعتی را تشکیل می‌دهند و سهم ۲۰ رشته فعالیت صنعتی باقی مانده از ارزش افزوده کل، حدود ۲۸ درصد است.
در هر دو فصل اول و دوم سال ۱۳۹۶ رشد شاخص کل، افزایشی و در فصل اول از رشد ۴٫۵ درصدی و در فصل دوم از رشد ۵٫۳ درصدی در مقایسه با فصول مشابه سال ۱۳۹۵ برخوردار بوده است. برآیند رشد مثبت دو فصل ابتدایی سال ۱۳۹۶ منجر به افزایش ۴٫۹ درصدی شاخص کل تولید کارگاه‌های صنعتی در نیمه نخست ۱۳۹۶ شده‌است.
بررسی دقیق روند تغییر شاخص کل تولید کارگاه‌های صنعتی در بازه فصل اول ۱۳۹۴ تا فصل دوم ۱۳۹۶ نشان‌می‌دهد، بخش صنعت از فصل اول سال ۱۳۹۵ خروج از رکود را آغاز کرده و روند عمومی شاخص در این بازاره افزایشی بوده است. شاخص کل تولید صنعتی پس از آنکه در فصل سوم ۱۳۹۵به حداکثر رشد رسید، در فصل چهارم همان سال دچار افت سرعت شد تا در دو فصل نخست سال ۱۳۹۶ به وضعیت ثبات نسبی و متوسط ۴٫۹ درصد رسیده‌است.
در میان ۲۴ فعالیت صنعتی بررسی شده در این شاخص، طی بازه نیمه نخست سال ۱۳۹۶ رشد شاخص تولید صنعتی برای ۱۳ فعالیت صنعتی مثبت و در محدوده بین ۰٫۶ تا ۲۸٫۶ درصد متغیر است. سهم این فعالیتهای همراه با رشد مثبت از ارزش افزوده کل کارگاه‌های صنعتی معادل ۸۸٫۷۲ درصد است. در مقابل در همین بازه زمانی، ۱۱ فعالیت صنعتی رشد منفی را در محدوده نرخ رشد منفی ۱٫۳ درصد تا منفی ۴۹٫۶ درصد تجربه کرده‌اند . سهم این گروه از فعالیت ها در ارزش افزوده کل، ۱۱٫۲۸ درصد است.
بالاترین و کمترین رشد
بالاترین ارقام رشد حاصل در نیمه نخست ۱۳۹۶ متعلق به تولید محصولات از توتون و تنباکو با ۲۸٫۶ درصد رشد و سهم ۰٫۴۷ درصدی در ارزش افزوده کل، تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر با ۱۶٫۶ درصد رشد و سهم ۱۶٫۳۳ درصدی از ارزش افزوده کل، تولید محصولات آشامیدنی با رشد ۱۵٫۴ درصدی و سهم ۰٫۸۲ درصدی از ارزش افزوده کل، تولید محصولات لاستیکی و پلاستیکی با رشد ۱۴٫۵ و سهم ۲ درصدی از ارزش افزوده کل، تولید کاغذ و محصولات کاغذی با رشد ۱۲ درصد و سهم ۰٫۴۸ درصدی از ارزش کل در مجموع ۲۱ درصد از کل ارزش افزوده این مدت را به خود اختصاص داده‌اند.
نشانه‌هایی برای ناملوس بودن رشد
تعمیر و نصب ماشین آلات و تجهیزات با رشد منفی ۴۹٫۶ حدود ۰٫۰۶ درصد در ارزش افزوده کل نقش داشته است. تولید پوشاک با رشد منفی ۱۶٫۶ سهم ۰٫۱۶ درصدی در ارزش افزوده کل، تولید سایر وسایل نقلیه رشد منفی ۰٫۴۵و سهم ۱۳ درصدی در ارزش افزوده کل،تولید داروها و فراورده های دارویی شیمیایی و گیاهی با رشد منفی ۲٫۵ سهم ۷٫۲ درصدی در ارزش افزوده کل و تولید منسوجات با رشد منفی ۱٫۸۱ و سهم ۷٫۱ درصدی در ارزش افزوده کل در مجموع تنها ۵ درصد در ارزش افزوده کل سهم داشته‌اند.
رشد منفی تولید وسایل نقلیه، پوشاک و منسوجات بخوبی نشان‌می‌دهد که چرا خروج از رکود برای بدنه جامعه چندان ملموس نبوده و مایه تحرک در لایه‌های پایینی نشده‌است.
مقایسه نرخ رشد دو فصل اول سال ۹۶ نشان‌می‌دهد تعمیر و نصب ماشین آلات و تجهیزات، صنایع تولید منسوجات، تولید پوشاک، صنایع تولید چرم و مصنوعات چرمی مانند کیف، کفش، چمدان، تولید داروها و فرآورده‌های دارویی شیمیایی و گیاهی، صنایع تولید ماشین آلات و تجهیزات، صنایع تولید سایر وسایل نقلیه صنایعی بحساب‌می‌آیند که بیشتر از سایر حوزه‌ها گرفتار رکود هستند.
