به گزارش یورونیوز، اعلام آمریکا مبنی بر اعمال تحریم‌های اقتصادی سنگین علیه ایران با واکنش طرف‌های اروپایی امضاکننده توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران مواجه شده است تا جایی که سران این کشورها در اظهارنظرهایی کم‌سابقه وعده داده‌اند تمام تلاش خود را برای حفظ منافع اقتصادی خود در ایران به کارخواهند بست.
تأکید طرف‌های اروپایی از جمله فرانسه و آلمان بر حفظ قراردادهایی است که شرکت‌های اروپایی در فاصله اجرای برجام با طرف‌های ایران منعقد کرده‌اند. همچنین در این مدت این کشورها موفق شده‌اند بخشی از بازار از دست رفته ایران برای کالاهای اروپایی را با افزایش صادرات تصاحب کنند.
پاسخ به این پرسش از آن رو دشوار است که مقامات آمریکایی صراحتا از ضرورت پایان همکاری کشورها و شرکت‌ها با ایران سخن می‌گویند؛ به عنوان نمونه استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا گفته است که “این کشور تعلیق تحریم فروش قطعات هواپیماهای تجاری به ایران را تمدید نخواهد کرد البته برخی استثناء‌ها در تحریم‌های جدید لحاظ خواهد شد که بعدها اعلام می‌شود”.
حال این سوال مطرح است که در مجموع منافع اقتصادی اروپا در دوره اجرای توافق هسته‌ای با ایران به چه میزانی افزایش یافته که اکنون آن‌ها از مقاومت در برابر خواست متحد سابق خود یعنی ایالات متحده آمریکا سخن می‌گویند؟
یورونیوز در گزارشی به بررسی همکاری‌های اقتصادی و تجاری کشورهای اروپایی عضو پنج بعلاوه یک با ایران طی مدتی که از اجرای برجام گذشته، پرداخته‌است:
آلمان
آلمان که بزرگ‌ترین صادرکننده اروپایی به ایران محسوب می‌شود، پس از امضای توافق هسته‌ای، در سال ۲۰۱۶ صادرات خود را به ایران با ۲۲ درصد رشد به ۲.۵۷ میلیارد یورو افزایش داد. این روند صعودی در سال ۲۰۱۷ نیز ادامه یافت و صادرات این کشور به ایران با ۱۵.۵ درصد افزایش به ۲.۹۷ میلیارد یورو رسید. در این مدت صادرات ایران به آلمان نیز رشد کرده است. ایران که در سال ۲۰۱۶ میلادی ۳۱۴ میلیون یورو کالا به آلمان صادر کرده بود، در سال میلادی گرشته این رقم را تا ۴۱۰ میلیون یورو افزایش داد.
سهم عمده کالاهای صادراتی آلمان به ایران شامل ماشین آلات صنعتی و محصولات دارویی و غذایی است.
شرکت کهنه‌کار زیمنس با سابقه ۱۵۰ ساله در صنعت آلمان پس از غیبت چندساله بار دیگر در ماه مارس سال ۲۰۱۶ میلادی به ایران بازگشت و همکاری مجدد خود را با گروه مپنا در زمینه تولید توربین‌های گازی و ژنراتورهای نیروگاهی آغاز کرد. در ژانویه سال ۲۰۱۷ دو طرف قراردادی برای تولید ۱۲ کمپرسور گازی امضا کردند. شرکت دایملر نیز در ژانویه سال ۲۰۱۶ دو قرارداد برای تولید کامیون‌های مرسدس بنز با طرف‌های ایرانی خود امضا کرد.
ایتالیا
صادرات ایتالیا به ایران نیز یک سال پس از اجرای برجام ۳۰ درصد افزایش یافت و به ۱.۵ میلیارد دلار رسید. در سال ۲۰۱۷ هم این رقم با ۱۲.۵ درصد افزایش به ۱.۷ میلیارد دلار افزایش یافت.
هر چند گروه نفتی «انی» ایتالیا اعلام کرده که دیگر تمایلی به ادامه همکاری با ایران ندارد و تا پایان سال جاری قصد دارد با اتمام قرارداد خرید ماهانه ۲ میلیون بشکه نفت از ایران به حضور خود در ایران پایان دهد ولی ایتالیا نیز در ژانویه سال ۲۰۱۸ میلادی قرارداد یک خط اعتباری ۵ میلیارد یورویی را با ایران امضا کرد که هدف آن کمک به تامین مالی پروژه‌های صنعتی شرکت‌های ایتالیایی در ایران بود.
بر این اساس شرکت راه آهن «فروی دلو» دو قرارداد احداث خط سریع‌السیر قطار با ایران منعقد کرده و شرکت ساخت‌وساز «فیسانتیری» نیز چند موافقت‌نامه همکاری با شرکت‌های ایران امضا کرده است.
فرانسه
صادرات فرانسه از ۵۶۲ میلیون یورو در سال ۲۰۱۵ به ۱.۵ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۷ رسید. پس از امضای توافق هسته‌ای با ایران، شرکت نفتی توتال فرانسه با همکاری شرکت چینی «سی ان سی پی» حدود ۵ میلیارد دلار در پاس جنوبی ایران سرمایه‌گذاری کرده است. همچنین شرکت خودروسازی پژو- سیتروئن حدود ۳۰ درصد بازار خودروی ایران را در اختیار دارد و در این مدت قراردادهای جدیدی را برای تولید و توزیع خودرو در ایران امضا کرده است.
بریتانیا
ارزش صادرات کالاهای بریتانیایی به ایران نیز به ۱۶۷ میلیون پوند (۱۹۱ میلیون یورو) در سال ۲۰۱۶ رسید که بالاتر از ارزش آن در سال ۲۰۱۱ بود. با این حال، هنوز بسیار پائین‌تر از صادرات ۴۰۰ میلیون پوندی بریتانیا در سال ۲۰۰۰ میلادی است. واردات بریتانیا از ایران نیز در سال ۲۰۱۶ حدود ۴۱ میلیون پوند بوده است.
تعداد کمی از شرکت‌های بزرگ بریتانیایی در ایران حضور دارند. بریتیش پترولیوم که پس از ملی شدن صنعت نفت در ایران دیگر فعالیتی در این کشور ندارد. شرکت شل نیز در سال ۲۰۱۶ تنها توافق‌نامه‌ای برای بررسی امکان سرمایه‌گذاری در زمینه نفت و گاز ایران امضا کرده است البته پس از برجام چند شرکت بریتانیایی قراردادهایی را در زمینه زیرساخت، مهندسی، نیروگاه‌های خورشیدی و سلامت با طرف‌های ایرانی امضا کرده‌اند.
اما گروه اروپایی ایرباس که دارای کارخانه‌هایی در فرانسه، آلمان، انگلیس و اسپانیا است، توانسته قراردادی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار را برای ساخت ۱۰۰ فروند هواپیما با ایران ایر امضا کند. تاکنون نیز ۳ فروند از این هواپیماها تحویل ایران شده است.
با وجود گسترش همکاری‌های اقتصادی اروپا با ایران، وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده که در پی خروج این کشور از برجام، تحریم‌های جدید اقتصادی علیه اقتصاد ایران وضع خواهد شد که شرکت‌های بین الملی را ناگزیر می‌کند قراردادهای خود را با ایران لغو کنند.
در واکنش به این اقدام آمریکا، کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و آلمان اعلام کرده‌اند که تمام تلاش خود را برای حفظ منافع شرکت‌های خود در ایران به کار خواهند بست البته باید منتظر ماند دید که ابتکار اروپا برای حفظ قراردادهای اقتصادی خود با ایران آن هم در مواجهه با تحریم‌های آمریکا چه خواهد بود؟
